Hollandsche IJzeren-Spoorweg-Maatschappij, Bewijs van aandeel, 1000 Gulden, 20 April 1866

De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM) werd op 8 augustus 1837 te Amsterdam opgericht en was de eerste Nederlandse spoorwegmaatschappij. De oprichters waren de civiel ingenieur Willem Christiaan Brade en de zakenmannen Serrurier en Le Chevelier, allen uit Amsterdam. De eerste spoorweg was de lijn van Amsterdam naar Haarlem, die op 20 september 1839 voor het publiek werd opengesteld. De lijn werd daarna doorgetrokken tot Rotterdam. Deze lijn wordt ook wel de Oude Lijn genoemd. De spoorwijdte was aanvankelijk 1945 mm. In 1866 was al het breedspoor omgebouwd tot normaalspoor. Van het originele breedspoormaterieel is niets bewaard gebleven. In 1939 werd een replica gebouwd van de Arend en drie bijpassende rijtuigen. Na de aanleg van de Oude Lijn kwamen er nog diverse spoor- en tramlijnen bij, voornamelijk in Holland. Een belangrijke spoorlijn was de Oosterspoorweg: Amsterdam – Hilversum – Amersfoort – Apeldoorn – Zutphen. Vanuit Hilversum werd een zijtak aangelegd naar Utrecht Maliebaan, met aansluiting bij Lunetten op de spoorlijn van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen naar Den Bosch. De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij verzorgde ook de exploitatie van de lijnen Amersfoort – Kesteren en Dordrecht – Elst. De lijn via Nijmegen en Kleef was jarenlang een belangrijke internationale verbinding zowel voor personen als goederen. Verder was er de verbinding Amsterdam – Leeuwarden via de Zuiderzee, met een bootverbinding tussen Enkhuizen en Stavoren. Tevens exploiteerde de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij diverse lokaalspoorlijnen en stoomtramlijnen. De grootste concurrent van de HSM was de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. Op 1 januari 1917 werd echter samen met de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen een belangenmaatschap gevormd. Dit leidde tot in een fusie en de oprichting van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen op 1 januari 1938. De naam van de maatschappij leeft nog voort in die van het Haagse station Hollands Spoor. (Bron: Wikipedia)